Leuk en aardig zo’n eetbaar bos; maar waar haal je in dit overvolle land zo snel een hectare vandaan? Gelukkig is dat helemaal niet nodig. Ook in een kleine (achter)tuin kan je eetbare vaste planten kwijt door de hoogte in te gaan met (kleine) bomen en klimplanten. En ook allerlei schaduwranden langs schuttingen kun je prima benutten als je er eetbare bosplanten neer zet. Het najaar is de ideale tijd om bomen en struiken aan te planten; wellicht brengt dit je op ideeën!
In permacultuurtuinen maak je zo veel mogelijk gebruik van de verschillende lagen die je ook in een natuurlijk bos hebt: hoge bomen, middelgrote bomen, struiken, klimplanten, kruidachtigen, wortelplanten en bodembedekkers. Zo maak je optimaal gebruik van de ruimte. Hier een greep uit mijn favoriete planten die ik bij Martin Crawford in het eetbare bos tegenkwam; van hoog naar laag!
1. Japanse kornoelje (chinese dogwood, cornus kousa chinesis)
Deze boom heeft in het voorjaar prachtige witte bloemen en heerlijk fruit in het najaar (afgaande op Martin Crawford, ik heb de vruchten helaas nog nooit gezien/gegeten). Maar alleen al voor de esthetiek zou ik deze boom in m’n tuin willen hebben. Hij groeit langzaam en is pas na vele jaren op volledige grootte (ongeveer 6 meter hoog en breed). Hij staat het liefst op een vochtige plek in de zon.
2. Kleinbladige linde (lime, tilia cordata)
Dit is volgens Martin Crawford het lekkerste blad om als basis voor salades te gebruiken. Je gebruikt de jonge bladeren. Het is dan wel handig om de boom te knotten zodat je makkelijk bij het blad kunt (anders kan de boom behoorlijk groot worden). Deze boom doet het ook in de schaduw.
4. Peperboom (pepper tree, zanthoxylum)
Hoe leuk is het om je eigen peper te kunnen verbouwen? Een stuk duurzamer dan zwarte peper die van de andere kant van de wereld moet komen. Sechuan peper, oorspronkelijk wel afkomstig uit China, doet het prima in ons klimaat. Het roze vruchtvlees is een perfecte vervanging van zwarte peper; maar ook het blad geeft al een goede pepersmaak. De struik is na 10 jaar 2,5 meter hoog. Zet sechuanpeper het liefst in de zon, of in halfschaduw. Het is ook een bijenplant.
2. Knolcapucien (mashua, tropaeolum tuberosum)
Een hele sierlijke snelle klimmer die zich overal aan vasthecht (familie van de oostindische kers). Ideaal dus ook voor in een kleine tuin.  De plant krijg pas in het late najaar bloemen en vormt dan ook de paarsrode knollen (er zijn ook andere kleuren trouwens). Die moeten voor de eerste vorst geoogst worden. Maar ook het blad is eetbaar in salades. De plant is heel resistent tegen ziektes. In principe is het een éénjarige plant, maar als je een paar knollen laat zitten (wat meestal wel gebeurt) heb je er het volgende jaar weer profijt van. Ik heb m dit jaar voor het eerst in m’n tuin en hij is in no time 2 meter lang geworden.
5. Roomse kervel (sweet cicely, myrrhis odorata)
Dit is een vaste kervelplant, waarvan je de bladeren kunt gebruiken als zoetstof. Bijvoorbeeld door ze mee te koken met appels of rabarber, leuk! De wortels en de zaden zijn ook eetbaar. Er zijn trouwens ook giftige kervelrassen in het wild; dus wel opletten dat je de goeie hebt.
En als toegift: de eeuwige prei (allium ampeloprasum, var. babingtonii), omdat die er zo geweldig leuk uitziet als hij in bloei is.  En daarnaast prei voor de winter oplevert.
Het is soms even zoeken om dit soort minder bekende planten te pakken te krijgen. Vreeken zaden heeft veel van de kleinere bijzondere planten (www.vreeken.nl), voor de bomen kun je Esveld in Boskoop proberen.
Wat een handige informatie, heel erg bedankt!
Beste Roos, Ik vind het geweldig wat je schrijft over permacultuur. Ik ben zelf ook permacultuur minded en ben net terug van een half jaar Frankrijk. We zijn op zoek naar een huis daar om ook een permacultuur tuin te kunnen aanleggen en om zoveel mogelijk zelfvoorzienend te kunnen zijn. Ik heb zelf helaas nog geen tuin dus plant ik nu alles in bakken, maar kan niet wachten totdat ik het in het groot in de praktijk kan brengen. Goed verhaal ook wat je schrijft over voeding, en het verhaal mbt “de voedselzandloper” ik ben zelf orthomoleculair voedingsadviseuse en ben het geheel met je eens. Veel succes en ik vind het leuk om je te volgen :0 Natalie
Dank je en leuk om te lezen! Waar in Frankrijk zijn jullie op zoek? En waar ben je gevestigd als orthomoleculair voedingsadviseuse? Succes met alle plannen!
hi natalie rocha ,
door ongewone omstandigheden hebben wij met familie ,een heel klein huisje georven met mooi stuk moestuin-grond aan een zandpad (rue du canal ,rompon) langs t riviertje de Ouveze tussen privas en le pouzin. ( ardeche / drome) .op termijn zou het kunnen dat we dit gaan verkopen .maar reden dat ik je dit schrijf is dat het heel goed zou kunnen dat op dit moment een van onze hoogbejaarde voisines haar huis gaat verkopen .deze dame woont al een jaar bij haar dochter en kan nooit meer de trap op van haar charmante ( alles oud,oud ) huisje wat ook ligt aan de rivier met moestuin voor het huis,ri. rivier.uitstekende grond daar ,wel zwaar om te bewerken vind ik ,een elektr. frees moet je daar hebben.
maar bron/berg water loopt van bovengelegen bergen zo onder je tuin door naar de rivier ! handig in hete zomers.de gronden zijn altijd moestuinen geweest .
wij hebben zelf een klein zomerhuisje in joppe ,vlakbij permacultuurtuin ‘de veldhof’
succes! groet van xnna
Dag Roos,
Voor mijn eetbare achtertuin ben ik op zoek naar een eetbare plant die als heggetje kan fungeren…. In de schaduw. Heb jij tips voor me?
Grtz Renate
Heja Roos,
Ik vind AKELEI prachtig. Helaas past deze plant niet in een eetbare tuin!! Ze is, net als de monnikskap en de lelietjes van dalen, stevig GIFTIG; zowel de bladeren als de bloemen. Dus niet eetbaar, zoals je schreef.
Veel plezier in je tuin :).
Ik vind het allemaal prachtig durf het zelf nog niet goed wel de bladeren van de druif gegeten ook heerlijk.gezien van een iraakse vrouw die de bladeren kwam plukken die vullen het met rijst.